Szacuje się, że około trzy czwarte aut opuszczających fabryki posiada DKZ – czyli dwumasowe koło zamachowe. Pierwsze dwumasy w samochodach osobowych pojawiły się już w latach osiemdziesiątych, jednak prawdziwą popularność zyskały kilkanaście lat później. Pierwotnie montowane w silnikach wysokoprężnych, z czasem zadomowiły się też w układzie napędzania samochodów z silnikami benzynowymi. Jak działa koło dwumasowe i dlaczego zdobyło taką popularność?
Historia powstania koła dwumasowego
Kto choć raz zgłębiał zasadę działania silnika spalinowego, zdaje sobie sprawę, że aby układ napędzania mógł pracować, potrzebny jest element, który zmagazynuje energię kinetyczną i wykorzysta ją do podtrzymania ruchu wału korbowego podczas suwów silnika innych niż praca.
Funkcję tę spełnia koło zamachowe. Sztywne koło, czyli starszy brat dwumasy (nazywany czasem jednomasem), to jednolity odlew podtrzymujący ciągłość ruchu silnika magazynując energię nierównomiernie dostarczaną przez pracujące cylindry.
O ile koło sztywne ze względu na nieskomplikowaną budowę jest praktycznie nieawaryjne i doskonale radzi sobie z zadaniem magazynowania energii kinetycznej, o tyle wraz z postępem technologicznym potrzebne było rozwiązanie, które uchroniłoby układ napędzania przed wzrastającą ilością drgań generowanych przez coraz mocniejsze i jednocześnie coraz mniejsze silniki. W ten sposób powstało dwumasowe koło zamachowe.
Budowa koła dwumasowego
Koło dwumasowe zbudowane jest z:
- koła masy pierwotnej
- sprężyn łukowych
- łożyska ślizgowego lub kulowego
- pierścienia oporowego (tarczy zbierakowej)
- pokrywy koła masy pierwotnej
- koła masy wtórnej
Koło masy pierwotnej znajdziemy od strony silnika. Jest ono połączone z wałem korbowym silnika. Między masą pierwotną a jej pokrywą znajdują się dwie sprężyny łukowe wraz z blokadami. Wieniec koła zamachowego, przeznaczony do rozruchu silnika przez rozrusznik, jest wciśnięty na gorąco lub przyspawany do koła masy pierwotnej. Łożysko stanowi obrotowe połączenie mas pierwotnej i wtórnej i pozwala na nieznaczne wychylenia mas względem siebie. Początkowo stosowane łożyska kulkowe są obecnie zastępowane głównie łożyskami ślizgowymi. Z kolei masa wtórna i tarcza zbierakowa znajdują się od strony skrzyni biegów i bezpośrednio współpracują ze sprzęgłem.
Zasada działania koła dwumasowego
Jak działa koło dwumasowe? Jak już wspomnieliśmy, dwumasowe koło zamachowe składa się z dwóch osobnych mas nie połączonych ze sobą na stałe. Pomiędzy nimi znajdują się sprężyny łukowe pracujące w ślizgach, które amortyzują drgania i wibracje przed przekazaniem momentu obrotowego z masy pierwotnej na masę wtórną. Całość wiruje, przekazując energię kinetyczną z silnika na sprzęgło, a dzięki pracującym wewnątrz konstrukcji sprężynom i tłumikom pochłaniane są drgania skrętne.
Gdzie montowane jest koło dwumasowe?
Początkowo montowane tylko we współpracy z silnikami wysokoprężnymi, dwumasy kojarzyły się głównie z dieslami. Ponieważ jednak w myśl downsizingu silniki benzynowe zaczęły także stawać się coraz mniejszymi i mocniejszymi jednostkami napędowymi, dwumasa na dobre zagościła również we współpracy z benzyną.
Dwumasowe koło zamachowe znajduje swoje zastosowanie we współpracy ze skrzyniami manualnymi, zautomatyzowanymi, bezstopniowymi skrzyniami CVT, a także DSG. Nie znajdziemy go natomiast w typowych skrzyniach automatycznych ze sprzęgłem hydrokinetycznym.
Warto wspomnieć, że specyfikacja dwumasowego koła zamachowego będzie różnić się w zależności od typu skrzyni i modelu silnika, z którymi dwumasa będzie współpracować. Nie należy montować koła dwumasowego dedykowanego innemu modelowi samochodu, gdyż grozi to poważnymi uszkodzeniami układu napędowego.
Po co stosowane jest koło dwumasowe?
Dlaczego redukowanie drgań skrętnych jest takie istotne? Układ tłumiący dwumasowego koła zamachowego neutralizuje drgania i wibracje z silnika chroniąc pozostałe podzespoły w układzie napędzania. Niektóre prędkości generują drgania rezonansowe o bardzo dużej amplitudzie, które – gdyby nie koło dwumasowe – wywoływałyby hałas, drżenie nadwozia, a także uderzenie i ścieranie się elementów o siebie. Taka jazda na dłuższą metę, nie dość, że byłaby mało komfortowa i nieprzyjemna, to gwarantowałaby remont generalny całego układu napędowego – a ze wymianę skrzyni biegów czy sprzęgła płaci się dość słono.
Wielu kierowcom koło dwumasowe kojarzy się jedynie z wysoką ceną wymiany, warto jednak spojrzeć na dwumasę jak na „bezpiecznik” całego układu napędzania. Oczywiście, ulega on zużyciu i prędzej czy później będzie wymagać wymiany, jednak jego zastosowanie oszczędzi nam jeszcze droższych przedwczesnych wymian innych podzespołów. Do tego wszystkiego, koło dwumasowe zafunduje nam komfortową, płynną jazdę i oszczędzi hałasów w kabinie pasażerskiej.
Podaj swoje dane i numer VIN pojazdu a przygotujemy dla Ciebie spersonalizowaną ofertę.
[contact-form-7 id="174" title="Bez tytułu"]
Twoje dane będę administrowane przez właściciela Sprzegla24, Marcina Zachwieję. Więcej informacji nt. ochrony i przetwarzania danych osobowych znajduje się w polityce prywatności
Jak opóźnić zużycie koła dwumasowego?
Ponieważ koło dwumasowe to dość kosztowny element, warto wyrobić kilka pozytecznych nawyków, które sprawią, że dwumasa posłuży nam przez wiele tysięcy bezawaryjnych kilometrów. Do takich dobrych zwyczajów należą odpalanie i gaszenie silnika z wciśniętym pedałem sprzęgła, unikanie przyspieszania z niskich obrotów czy zbyt dynamicznego operowania pedałem hamulca i gazu.
Niestety, eko-driving również nie służy dobrej kondycji koła dwumasowego. Jazda na niskich obrotach, która z założenia ma zmniejszyć zużycie paliwa, generuje drgania o wysokiej amplitudzie obciążające dwumasę bardziej niż jazda w zalecanych prędkościach obrotowych. W rezultacie złotówki zaoszczędzone na paliwie wydamy na przedwczesną wymianę dwumasy.
Podsumowując, zużycie koła dwumasowego opóźnimy najbardziej, gdy będzie miało ono mało do wytłumiania. Przysłuży się do tego dobry stan techniczny silnika, dłuższe, bardziej płynne trasy, a także spokojny i zrównoważony styl jazdy.
Uszkodzenia koła dwumasowego i wymiana
Koła dwumasowe zwykle ulegają uszkodzeniu w okolicach 200 tys km przebiegu. Nie jest to regułą – wiele zależy od jakości montowanej części oraz stylu jazdy kierowcy. Niektóre dwumasy bezproblemowo przekraczają magiczną linię 200 tys km, inne rozpadają się już po 50 tys km. Skąd wiedzieć kiedy zbliża się wymiana dwumasy?
Nie ma jednego konkretnego momentu, w którym dwumasa powinna zostać wymieniona. Możemy jeździć tak długo, dopóki nie zaobserwujemy objawów usterki:
- stukanie i hałasy dobiegające z okolicy skrzyni biegów, w szczególności w trakcie przyspieszania
- stuki przy odpaleniu i gaszeniu silnika
- szarpanie, szczególnie przy przyspieszaniu
- trudności w zmianie biegów
- wyraźne drżenie drążka zmiany biegów, karoserii i nadwozia, głównie na biegu jałowym
Ostateczna diagnoza uszkodzenia dwumasy powinna zostać powierzona w ręce specjalistów, jednak powyższe objawy sygnalizują, że nie powinniśmy zwlekać z wizytą w warsztacie.
Zestawy sprzęgieł z kołem dwumasowym
Wymiana dwumasy i sprzęgła
Ponieważ sprzęgło i dwumasa to dwa ściśle współpracujące ze sobą podzespoły, warto rozważyć ich jednoczesną wymianę. Ulegają podobnemu zużyciu w tym samym tempie, a ich wymiana wymaga tego samego serwisu – demontażu skrzyni biegów. Z tego względu wymieniając oba elementy naraz, zapłacimy za jedną robociznę. Do tego zakup sprzęgła i koła dwumasowego w zestawie to często niższy koszt niż zakup tych części z osobna. Kupując zestaw mamy pewność, że obie części są dedykowane do współpracy ze sobą. Dlatego z powyższych powodów warto wziąć pod uwagę równoczesną wymianę dwumasy i sprzęgła.
Przeczytaj inne nasze wpisy na blogu
Jazda na półsprzęgle – czym grozi?
Jazda na półsprzęgle polega na umiejętnym korzystaniu ze sprzęgła, które nie jest w pełni załączone. W wielu sytuacjach, takich jak ruch miejski w godzinach szczytu czy podjeżdżanie pod górkę, umiejętność ta może okazać się niezwykle przydatna. Dzięki niej...
Jak działa sprzęgło hydrauliczne?
Sprzęgło hydrauliczne często kojarzy nam się z hydrauliką domową, jednak to stosowane we współczesnych samochodach ma niewiele z nią wspólnego. Sprzęgło hydrauliczne w samochodzie to nic innego jak klasyczne sprzęgło cierne, którego układ sterowania jest...
Gdzie jest sprzęgło w samochodzie?
Sprzęgło to jeden z najważniejszych elementów układu napędowego samochodu. Jego poprawne działanie pozwala na płynne zmiany biegów oraz na uruchomienie silnika. W artykule tym omówimy, gdzie dokładnie znajduje się pedał sprzęgła, gdzie znajduje się samo...